چالش‌ها و راهبردهای اجتماعی آثار رواج شایعه وقوع زلزله

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران، پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله

چکیده

     لرزه‌­خیزی بالای شهر تهران و اهمیت وقوع زلزله در آن، یکی از دغدغه‌­های اصلی مدیریت شهری در تهران است که توجه و تامل بالایی را می­‌طلبد. به‌­دلیل ماهیت زلزله، ویژگی اهمال کاری و تساهل انسانی و نیز طولانی بودن دوره بازگشت زلزله‌­های شدید در تهران، این مهم مورد غفلت واقع می­‌شود؛ اما به‌­دلیل اهمیت انکارناپذیری که تهران در حفظ تمامیت ارضی، امنیت ملی، راهبردی و اقتصادی در کشور داشته، حکم شاهرگ حیاتی ایران را دارد که هرگونه خسارت و زوال در تهران، به معنای پایان کار ایران است؛ بنابراین، توجه به وضعیت لرزه‌­خیزی و بهره­‌گیری از هر امکانی برای کاهش خطرپذیری و افزایش سطح ایمنی تهران در برابر زلزله، ضروری و مهم می‌­باشد. در مطالعه حاضر که بر اساس پژوهشی میدانی و با استفاده از ابزارهایی نظیر مصاحبه، مشاهده، پرسشنامه و اسناد تهیه شده است، امکان بهره­‌گیری از شایعه در افزایش ضریب ایمنی شهر تهران سنجیده و ضمن بررسی اثرات اجتماعی مثبت و منفی ناشی از رواج شایعه وقوع زلزله در تهران، میزان کارکردهای مثبت آن ارزیابی شد. نتایج این بررسی که به مطالعه موردی رواج شایعه وقوع زلزله در تهران در نیمه آذرماه 1393 پرداخته، مبین آن است که می­توان با بهره‌­گیری از ظرفیت این رسانه (شایعه) علاوه بر برجسته‌­سازی موضوع زلزله و یادآوری مداوم آن به شهروندان و مسوولان؛ با مدیریت صحیح و کنترل دامنه آن، در راستای ارتقای فرهنگ ایمنی در برابر زلزله و نیز افزایش آمادگی سازمان­‌ها، نهادها و ارگان­‌های امدادی بهره گرفت. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Challenges and Strategies to Promote Social Effects of the Earthquake Rumors

نویسندگان [English]

  • Farokh Parsizadeh
  • Parvaneh Pishnamazi
Earthquake Risk Management Research Center
چکیده [English]

High seismicity and earthquake occurrence is one of the most important concerns of urban management in Tehran metropolitan. Unfortunately, this is being neglected because of the earthquake nature, human negligence and long-time return period of severe earthquakes in this city. Since Tehran has an important undeniable role in preserving the integrity, national, strategic and economic security in the country, any damage in would mean irreparable damage seen in the country. So, it is strictly necessary to pay enough attention to the seismicity condition of Tehran and make the benefit of all potentialities to decrease risk and increase safety level of the city against earthquake. Considering the above-mentioned issues, this paper takes the advantage of rumors in increasing security value of Tehran. It studies social positive and negative effects of spreading rumors about earthquake in Tehran, and also evaluates and assesses its positive performances. The case study was Tehran earthquake rumor in December 2014. The results show that by making the benefit of this media (rumors), we can constantly/repeatedly remind authorities and civilians about earthquake-related issues, improve safety culture against earthquake and increase the preparedness of rescue organizations, institutions, etc. under an efficient management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rumor
  • Tehran Earthquake
  • Social Effects of Rumor
  • Positive Performances of Rumor
 
1. آلپورت، گوردون و پستمن، لئو (1374). روان‌شناسی شایعه، تهران، مرکز تحقیقات و مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیمای جمهوی اسلامی ایران، چاپ دوم.
2. ایسنا (1393). تکذیب­نامه آماده باش برای زلزله در تهران کد خبر: 93091308036.
3. همشهری (1377). تب زلزله و سیلاب شایعه در تهران،.
4. عکاشه (1392). پیش بینی زلزله تا 40 سال دیگر هم امکان ندارد؛ ،سایت اطلاع­رسانی و خبری خبرنو؛ کدخبر: 21030.
5. همشهری (1377). سود و زیان شایعه زلزله.
6. کاروکارگر (1377). پیش­بینی فالگیر اسلواکی در مورد زلزله کاملاً غیرعلمی است.
7. ایران (1382). نترسید زلزله شایعه است، قابل پیش بینی نیست.
8. سایت تحلیلی-خبری عصر ایران (1389).کد خبر:107561.
9. همشهری (1392). شایعه بینداز و حکومت کن.
10. خبر آنلاین (1393). طوفان عصر دوشنبه تهران، زلزله در پی دارد؟ کدخبر: 4747
11. کوئن، بروس (1373). مبانی جامعه‌شناسی، غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران، سمت، چاپ سوم.
12. غفوری، اکبر (1389). شایعه، جزوه دانشگاهی دانشگاه جامع علمی- کاربردی واحد 41.
13. فتحی آشتیانی، علی (1382). مقدمه­ای بر روانشناسی سیاسی، تهران، نشر بعثت؛ چاپ اول.
14. وردی­نژاد، فریدون و بهرامی رشتیانی، شهلا (1388). مدیریت بحران و رسانه­ها، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، چاپ اول.