آسیب‌شناسی و تدوین راهبردهای کسب جایگاه برتر منطقه‌ای در توسعه‌ دولت الکترونیک

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در آستانه‌ ماه‌های آغازین دهه‌ دوّم چشم‌انداز ۲۰ ساله‌ ایران، سیاست‌های کلّی برنامه‌ پنج‌ساله‌ ششم توسعه کشور، توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد که دوّمین سرفصل در این برنامه «امور فنّ­آوری اطّلاعات و ارتباطات» و اوّلین بند در این سرفصل، «کسب جایگاه برتر منطقه در توسعه‌ دولت الکترونیک در بستر شبکه‌ ملّی اطّلاعات» است. در همین راستا، پژوهش حاضر به منظور آسیب­‌شناسی وضع موجود و تدوین راهبردهای تحقّق این هدف با استفاده از روش­‌های ممیزی راهبردی شامل تحلیل موقعیت راهبردی و شناسایی قوت­‌ها، ضعف‌­ها، تهدیدها و فرصت­‌ها انجام شده است. در این پژوهش، با شناسایی عوامل مؤثّر بر توسعه‌ دولت الکترونیک، چهار دسته راهبرد تهاجمی، محافظه‌کارانه، تدافعی و رقابتی تدوین شده و با نظرات خبرگان دانشگاهی و دولتی و آسیب‌شناسی وضعیّت حاضر دولت الکترونیک در ایران، با استفاده از تصمیم­‌گیری­های چند معیاری، مجموعه راهبرد‌های محافظه‌کارانه حائز اولویت شناخته شدند. مطابق نتایج، راهبرد 1) توزیع اوراق مشارکت شرکت‌های دولتی از طریق سیستم بانکی کشور و زمینه‌سازی برای فعّالیّت افراد حقیقی و حقوقی بخش خصوصی، از سایر راهبردها کارآمدی بالاتری دارد، سپس به ­ترتیب راهبردهای 2) توجّه به سودمندی ادراک‌شده در راستای تسهیل استفاده از خدمات الکترونیکی؛ 3) استفاده از استانداردهای مطلوب بین‌المللی در راستای ایجاد شبکه‌ ارتباطی سراسری نوین و کارآمد؛ 4) استفاده از مدل‌های علمی پذیرش فنّ­آوری و 5) همکاری و هماهنگی متقابل با سایر دولت‌های جهان، در اولویت­‌های بعدی قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pathology and Strategic Formation for Obtaining 1st Place in Region in Developing E-Government

نویسندگان [English]

  • Rouhollah Tavallaei
  • Mohammad Milad Ahmadi
Shahid Beheshti University
چکیده [English]

As of first year in second decade of Iran's 20-year vision plan, the general policies of 6th 5-year development plan was declared by the supreme leader; in which the 2nd article  was about "ICT",  and its first headline was "obtaining 1st place in region in developing Electronic-Government on the basis of national network of information ". Therefore this research uses strategic audit procedures, like strategic position analysis & analysis of Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats to assess current state of affairs & planning strategies for achieving the aforementioned goal. This research, after identification of touching factors for developing e-government, presents 4 classes of strategies: offensive, conservative, defensive & competitive; And considering state & academic elites' comments, and e-government's current state in Iran by multiple attributes decision making, suggests conservative strategies. According to results obtained, "distributing state companies' bonds through banking system & facilitation of activity for physical and/or juridical persons in private sector” is the most effective strategy. "Noticing perceived usefulness for facilitation of using e-services", "using international standards to create a modern & efficient communication network", "using technology acceptance models" & "international cooperation" respectively are next priorities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ICT
  • E-Government
  • Vision Plan
  • Strategic Planning
  • Strategic Audit
 
1. آذر، عادل؛ رجب­زاده، علی (1381). تصمیم‌گیرى کاربردى (رویکردM.A.D.M ). تهران؛ چاپ اوّل، نشر نگاه نو.
2. احمدی، عبّاس؛ غضنفری، مهدی و علی‌احمدی، علیرضا (1381). تدوین راهبردها و راهکارهای پیاده‌سازی دولت الکترونیکی در ایران. پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته مهندسی صنایع-صنایع. دانشگاه علم و صنعت ایران.
3. اعرابی، سید­محمد؛ نسبی، نرجس­السادات (1395). کاربرد الگوی ممیزی راهبردی در تدوین راهبردهای منابع انسانی. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی، سال هفتم، شماره 25: 197-214.
4. الهی، شعبان؛ عبدی، بهنام؛ دانایی فرد، حسن (1389). پذیرش دولت الکترونیک در ایران: تبیین نقش متغیرهای فردی، سازمانی و اجتماعی مطرح در پذیرش فنّاوری. تهران. مجلّه چشم‌انداز مدیریت دولتی. 
5. پهلوانیان، حسین (1385). تجربه‌ای موفّق از کاربرد مدیریت راهبردی، یزد، نیکو روش.
6. پیرس، جان؛ رابینسون، ریچاردکنت (1393). برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک. ترجمه‌ سهراب خلیلی شورینی. تهران. انتشارات یادواره کتاب. تهران. چاپ پنجم، 307-309.
7. ثقفی، فاطمه ، زارعی، بهروز، دیباج، مهدی (1390). مدل ملی توسعه دولت الکترونیکی ایران،فصلنامهسیاستعلموفناوری2(4): 40-27.
8. جلالی، علی‌اکبر؛ زارع، محمّدامین؛ روحانی، سعید؛ معلق، مرتضی (1387). مدیریت فنّاوری اطّلاعات. تهران. ناشر سعید روحانی.
9. حمیدی­زاده، محمدرضا (1393)، برنامه­ریزی استراتژیک و بلندمدت، انتشارات سمت.
10. دبیرخانه شورای عالی اطّلاع‌رسانی (1381). کلیاتبرنامهتوسعهوکاربریفناوریارتباطاتو اطلاعاتایران(تکفا).
11. دبیرخانه شورای عالی اطّلاع‌رسانی (1387). تدوینبرنامهجامعفناوریاطلاعاتایران،گزارش وضعیتموجوددولتالکترونیکیدرایران.
12. رضایی، محسن (1383). متن ابلاغیه سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران درافق 1404 هجری شمسی. تهران. دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
13. رهنورد، فرج‌اله؛ محمّدی، داریوش (1386). ارزیابی مراحل تکاملی دولت الکترونیک در ایران. مازندران. پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی «ویژه‌ی مدیریت»، سال هفتم، شماره‌ بیست و هفتم.
14. شورای عالی اطّلاع‌رسانی، پیام ارتباطات (1381). معرّفیطرحتکفا،طرحتوسعهوکاربری ارتباطاتوفناوریاطلاعات،تهران: روابط عمومی وزارت پست و تلگراف و تلفن.
15. علی‌احمدی، علیرضا (1385). جزوه درسی: فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران.
16. علی‌احمدی، علیرضا؛ فتح الله، مهدی؛ تاج الدین، ایرج (1382). نگرشی جامع بر مدیریت استراتژیک: رویکردها، پارادایم‌ها، مکاتب، فرآیندها، مدل‌ها، تکنیک‌ها و ابزار. تهران. تولید دانش.
17. فقیهی، مهدی؛ معمارزاده طهران، غلامرضا (1393). دولت الکترونیک به مثابه نظام فنّی-اجتماعی: دسته‌بندی الگوهای پیاده‌سازی. تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی سیاست، علم و فنّاوری. سال ششم، شماره 4.
18. فقیهی، مهدی؛ معمارزاده طهران، غلامرضا (1394). مدل توسعه‌ دولت الکترونیک در ایران 1404. تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت فنّاوری اطّلاعات. دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. دوره 7، شماره 1.
19. لگزیان، محمّد؛ مرتضوی، سعید؛ رجب‌زاده، محسن (1390). تأثیر عوامل مؤثر بر پذیرش خدمات دولت الکترونیک از سوی کاربران با استفاده از الگوی UTAUT. فصلنامه فرآیند مدیریت و توسعه. شماره 78.
20. مجمع تشخیص مصلحت نظام (1381). سند چشم­انداز 20 ساله، چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در 1404 شمسی، قابل دسترسی در وب‌سایت:  www.majma.ir
21. مرکز پژوهش‌های مجلس (فقیهی، م؛ رجبی، الف.) (1392). مقایسه کیفیت قوانین و مقررّات فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات با سایر کشورهای جنوب شرقی آسیا. تهران.
22. معاونت توسعه‌ مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور، معاونت نوسازی و تحوّل اداری امور توسعه‌ دولت الکترونیک (1390). نقشه‌ جامع دولت الکترونیک جمهوری اسلامی ایران.
23. مقیمی، سیّد محمّد؛ اعلایی اردکانی، مصطفید (1390). سنجش شاخص‌های حکمرانی خوب و نقش دولت الکترونیک در ارتقای آن. تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریّت فنّاوری اطّلاعات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. دوره 3، شماره 8.
24. نجاتبخش اصفهانی، علی؛ مردانی، محمّدرضا؛ تولّایی، روح‌الله (1389). راهبرد توسعه‌ مجازی آموزش ملّی قرآن. تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات دفاعی استراتژیک. شماره 40.
25. هورویتز، ژاک (1382). هفت کلید استراتژی خدمات، اعرابی، سید محمد، ایزدی، داود، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
26. یزدان‌پناه، احمدعلی (1387). گزینش پارادایم‌ها مسلّط در روش‌های برنامه‌ریزی راهبردی فنّاوری اطلاعات، تهران: سوّمین کنفرانس بین­المللی مدیریت استراتژیک.
27. Affisco, J.F. and Soliman, K.S., (2006). E-government a strategic operations management framework for service delivery, Business Process Management Journal, 12(1), 13-21.
28. Ahmed, A.M., Zairi, M., Almarri, K. S., (2006). SWOT analysis for Air china performance and its experience with quality. Benchmarking: An International Journal, 13, ISS: 1/2, 160 - 173
29. Arif, M. (2008). Customer Orientation in e-Government Project Management: a Case Study, Electronic Journal of e-Government, 6(1), 7-8.
30. Ari-Veikko Anttiroiko (2007). Encyclopedia of Digital, 1, Idea Group, 123-132.
31. AndersenK V., Henriksen H. Z (2006). E-Government Maturity Models: Extension of the Layne and Lee Model. Government Information Quarterly; 23: 236-248.
32. Belanger, F., and Hiller, J. S. (2006). A Framework for Egovernment: Privacy Implications, Business Process Management Journal, 12(1), 48-60.
33. Bhatnagar, S. (2000). Social implications of information and communication technology in developing countries: lessons from Asian success stories. Electronic Journal on Information Systems in Developing Countries, 1(4), 1-9.
34. Chan C.M.L, Yi Meng Lau, Shan L.Pan (2008). E-Government Implementation: A Macro Analysis of Singapore's E-Government Initiatives. Government Information Quarterly; 25: 238-255.
35. Chang, Hsu- His., Huang, Wen-chin. (2006). Application of a quantification SWOT analytical method. Mathematical and Computer Modelling. 43, Issues 1–2, 158–169.
36. Commission of the European Communities. The Role of EGovernment for Europe's Future; 2003.
37. Davidrajuh, R. (2004). Planning e-government start-up: a case study on e-Sri Lanka. Electronic Government. 1(1).
38. DPADM (2005). Global E-government Readiness Report 2005: From E-government to E-inclusion, N.Y.: United nation, Department of Economic and Social Affairs.
39. Duarte, Carolina., Ettkin Lawrence P., Helms, Marilyn M., Anderson, Michael s.(2006) The challenge of Venezuela: A SWOT Analysis. Journal of Global Competitiveness, 16(4/3): 247-233.
40. Gilbert, D., Balestrini, P., and Littleboy, D. (2004). Barriers and benefits in the adoption of e-government. The International Journal of Public Sector Management, 17 (4/5), 286–301.
41. Goldkuhl G. (2011). Generic Regulation Model: The Evolution of a Practical Theory for E-Government. Transforming Government: People, Process and Policy; 5(3): 249-267.
42. Grant, G., and Chau, D. (2005). Developing a generic framework for e-government. Journal of Global Information Management, 13 (1), 1–29.
43. Han, K., and Mithas, S., (2013). Information technology outsourcing and non-IT operating costs: An empirical investigation, MIS Quarterly 37(1), 315-331.
44. Heeks R, Bailur S. (2007). Analyzing E-Government Research: Perspectives, Philosophies, Theories, Methods and Practice. Government Information Quarterly; 24: 243-265.
45. Howard, M. (2001). E-government Across the Globe: How will ‘e’ Change Government?, Government Finance Review, 17 ( 4), 6-9.
46. Karppi; Ilari & Kokkonen; Merja (2001). SWOT-analysis as a basis for regional strategies. Nordregio Working Paper. ISSN 1403-2511.
47. Lam, W. (2005). Barriers to e-government integration. Journal of Enterprise Information Management, 18 (5/6), 511–530
48. Lan T.Y, Aboulhoson M, Lin G, Atlien D.J. (2008). Adoption of E-Government in Three Latin American Countries: Argentina, Brazil and Mexico. Telecommunications Policy; 32: 88-100
49. Mithas, S., Tafti, A.R., Bardhan, I.R., and Goh, J.M., (2012). The impact of IT investments on profits, MIT Sloan Management Review, 53(3), 15.
50. Norris D.F, K.L Kraemer, S.H Holden. Is Your Local government plugged in? Highlights of the 2000 Electronic Government Survey. International City/Country Management Association, Washington DC; 2001.
51. Nour Mohamad A, Abdel Rahman A. Abdel Rahman, Adam Fadlella, (2007). A Context-Based Integrative Framework for E-Government Initiatives. Government Information Quarterly.
52. Okot-Umao, R.W'O (2001). Electronic Government: Re-inventing Good Governance. Commonwealth Secretariat.
53. Sharifi H, Zarei B (2004). An Adaptive Approach for Implementing EGovernment in I.R. Iran. Journal of Government Information; 30: 600-619.
54. Tung, L.L., and Rieck, O. (2005). Adoption of electronic government services among business organizations in Singapore. Journal of Strategic Information Systems, 14 (4), 417–440
55. UNDP. Promoting ICT for Human Development in Asia Realizing the Millennium Development Goals. Regional Human Development Report; 2005.
56. Wang, Y., Shih, Y. (2009). Why do People use Information Kiosks? A Validation of the Unified Theory of Acceptance and Use of Technology, Government Information Quarterly, 26, 158–165.
57. World Bank Group (2003). A Definition of E-government, available at: www.worldbank.org/Publicsector/egov/definition.htm.
58. Zhang, J., Dawes, S. S. and Sarkis, J. (2005). Exploring stakeholders’ expectations of the benefits and barriers of e-government knowledge sharing. Journal of Enterprise Information Management, 18 (5/6), 548–567.