TY - JOUR ID - 121773 TI - تبیین پیشایند‌های راهبردی توسعه کسب‌وکارهای خانگی JO - فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی JA - SMSJ LA - fa SN - 2228-6853 AU - فلاح, محمدرضا AD - گروه مدیریت،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه حضرت معصومه (س) قم، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 12 IS - 45 SP - 225 EP - 243 KW - کسب‌وکارهای خانگی KW - هم‌افزایی مشترک KW - ظرفیت‌سازی پویا KW - توانمندسازها KW - زمینه‌سازها DO - N2 - هدف و مقدمه: با توجه به تنوع و محدودیت‌های منابع و همچنین پیچیدگی، پویایی و تغییرات فزاینده فضای کسب‌وکار، توسعه مشاغل خانگی را می‌توان  یکی از مؤثرترین استراتژی دولت‌ها برای ایجاد شغل، تولید ثروت و مبارزه با فقر به‌حساب آورد. بااین‌وجود، در حال حاضر توسعه کسب‌وکارهای خانگی با موانع و چالش‌های بسیار زیادی مواجه شده که این موضوع شناسایی بازیگران اصلی و روابط بین آن‌ها را ضروری ساخته است. با توجه به اهمیت توسعه کسب‌وکارهای خانگی و نقش این نوع کسب‌وکارها در توسعه پایدار، هدف غایی این تحقیق ارائه چارچوبی برای شناسایی و تبیین پیشایندهای راهبردی توسعه کسب‌وکارهای خانگی است. ازاین‌رو، سؤال اصلی پژوهش این است که چه عوامل و بازیگرانی در موفقیت کسب‌وکارهای خانگی نقش دارند؟ و روابط بین این عوامل چگونه بوده؟ و چه راهبردهایی مناسب توسعه این نوع کسب‌وکارها می‌باشد؟ و درنهایت چارچوب مناسب برای توسعه کسب‌وکارهای خانگی چگونه است؟روش‌شناسی: رویکرد تحقیق حاضر کیفی، ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت داده‌ها و روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق از فعالان، متخصصان و خبرگان حوزه مشاغل خانگی به‌خصوص افرادی تشکیل‌شده است که تألیفات و تحقیقاتی در این زمینه داشته‌اند . با روش نمونه‌گیری گلوله برفی،   داده‌های مصاحبه در نمونه‌ 13 نفری به مرحله اشباع رسید. در این مطالعه از مصاحبه نیمه ساختاریافته برای گردآوری داده‌ها و از تحلیل مضمون شش مرحله‌ای براون و کلارک (2066) برای تجزیه‌وتحلیل استفاده‌شد. در راستای بررسی روایی ابزار تحقیق، مصاحبه­ها با دقت نظر کافی ثبت و ضبط‌شده و پس از کدگذاری، از برخی خبرگان واجد شرایط که دارای توانمندی و شایستگی لازم بودند، خواسته‌شده تا مجدداً به بررسی و اظهارنظر درباره مفاهیم ساخته‌شده پرداخته و درنهایت، مصاحبه­ها  را فرد آگاه به  پیشینه تحقیق مجدد کدگذاری شد. برای محاسبه پایایی مصاحبه‌ها نیز از روش محاسبه توافق بین دو کدگذار استفاده‌شده است. همچنین در این پژوهش برای اعتباربخشی یافته‌های تحقیق ابتدا چهار مصاحبه به‌صورت تصادفی به یک همکار داده‌شده و از وی درخواست گردید تا متن را کدگذاری نماید. سپس از ضریب کاپا برای پایایی یافته‌ها استفاده شد که مقدار ضریب کاپا به‌دست‌آمده (860/0) نشان‌ می‌دهد که توافق بالایی بین مرورگران وجود داشته و ازنظر کیفیت شاخص‌های احصا شده مورد تأیید خبرگان قرار دارد.یافته‌ها: درنتیجه تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها بر اساس تحلیل مضمون درنهایت 35 کد به‌عنوان مضامین اولیه، چهار کد به‌عنوان مضامین سازمان‌دهنده و دو کد به‌عنوان مضامین فراگیر برچسب‌گذاری شد.  لذا ، نتایج تحلیل مضمون داده‌ها نشان می‌دهد پیشایند‌های راهبردی توسعه کسب‌وکارهای خانگی را می‌توان در دودسته طبقه‌بندی نمود که تعامل پویای آن‌ها با یکدیگر می‌تواند موجب نوعی هم‌افزایی مشترک گردد. دسته اول که «زمینه‌ساز» نامیده می‌شوند و ماهیت برون‌زا و نقش تسهیل‌کننده دارند، تحت کنترل محیط بوده و کسب‌وکارهای خانگی باید با اتخاذ تدابیر و راهبردهای فعال، این عوامل را اداره و کنترل نمایند. دسته دوم که از آن‌ها به‌عنوان «توانمندساز» نام‌برده می‌شود ماهیت درونی داشته و تحت کنترل شرکت‌ها قرار دارد و عاملی برانگیزاننده و محرک محسوب می‌شود. این عامل در ساختار خود موجب بسترسازی و ایجاد انگیزه لازم جهت موفقیت کسب‌وکارهای خانگی می‌گردد. تعامل عوامل توانمندساز (محرک) و زمینه‌ساز (تسهیل‌گر) نیازمند یک جریان قوی و مؤثری است که بتواند به‌صورت هم‌زمان این عناصر را به یکدیگر پیوند دهد تا شوک‌های مؤثری را در کسب‌وکارهای خانگی ایجاد نمایند. در این مطالعه اتصال و هم آفرینی این دو عامل به نام «هم‌افزایی مشترک» تعریف‌شده است. با توجه به پیچیدگی، پویایی و تحرکات مستمر فضای کسب‌وکارهای خانگی، «هم‌افزایی مشترک» نیز نیازمند جریانات تعاملی دیگری است که بتواند نوآوری و اعتماد را درون کسب‌وکارهای خانگی ایجاد نماید؛ که در این مطالعه از عنوان «ظرفیت‌سازی پویا» برای جریانات تعاملی استفاده‌شده است که دربرگیرنده «سرمایه اجتماعی» و «نوآوری باز» است.بحث و نتایج: نتایج نشان می‌دهد که برای توسعه مشاغل خانگی می‌بایست به‌طور هم‌زمان به عوامل درونی و بیرونی تأکید کرد که به معنی هم‌افزایی مشترک است. دراین‌بین، عوامل برون‌زا، ابزارها و راهبردهای هستند که شرایط و بسترهای مناسبی را برای تسهیل توسعه کسب‌وکارهای خانگی فراهم می‌آوردند که می‌توان به ایجاد بازارچه‌های دائمی عرضه محصولات خانگی، دسترسی به کانال‌های توزیع و بازار هدف، بهبود فضای کسب‌وکار، حمایت قانونی از مشاغل خانگی، حذف قوانین و مقررات اداری دست‌وپاگیر و تمرکززدایی فرایند تصمیم‌گیری و تفویض اختیار بیشتر به نهادهای محلی، استفاده از شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی و توسعه تجارت الکترونیک اشاره نمود. عوامل درون‌زا نیز ابزارهای توانمندساز، محرک و مشوق توسعه کسب‌وکارهای خانگی هستند که در این خصوص می‌توان به ارائه آموزش‌های متنوع، مستمر و حرفه‌ای، نوع و بخش‌بندی بازار، توجه به برندسازی، آموزش قیمت‌گذاری رقابتی، آشنایی با روش‌های مختلف بازاریابی بخصوص بازاریابی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، توسعه ریسک‌پذیری، تعهد کاری و استقلال کاری اشاره نمود.علاوه بر هم‌افزایی مشترک، تعاملات چندگانه بین بازیگرانی که موجب تقویت نوآوری و خلاقیت می‌شوند و عواملی که اعتماد و روابط پایدار را به‌وجود می‌آورند موجب ظرفیت‌سازی پویا و درنتیجه توسعه کسب‌وکارهای خانگی می‌شوند. دراین‌بین یکی از ابزارهای تعاملی توسعه کسب‌وکارهای خانگی تمرکز بر نوآوری و به‌خصوص نوآوری باز است که بر خرید فناوری و ثبت اختراع، اخذ مجوز و سرمایه‌گذاری مشترک، اعطای مجوز و خرید لیسانس و خلق شرکت‌های مشترک و زایشی تمرکز دارد. دراین‌بین، سرمایه اجتماعی نیز در ظرفیت‌سازی و توسعه کسب‌وکارهای خانگی نقش مهمی دارد. سرمایه اجتماعی با ایجاد روابط تعاملی و مستمر همراه با اعتماد بر مبنای دید مشترک، باعث نوعی فرهنگ‌سازی در عرصه تبادل و تسهیم دانش شده و علاوه بر انعطاف‌پذیر نمودن مرزهای بنگاه‌ها، موجب تسهیل جریان ورود و خروج دانش می‌گردد. در این خصوص با توسعه عدالت اجتماعی، ایجاد دید و بصیرت مشترک و همچنین ایجاد روابط شبکه‌ای بین کسب‌وکارهای خانگی می‌توان زمینه بازتولید سرمایه اجتماعی در این نوع کسب‌وکارها و درنتیجه توسعه کسب‌وکارهای خانگی را فراهم نمود. UR - https://www.smsjournal.ir/article_121773.html L1 - https://www.smsjournal.ir/article_121773_1b49b9e2b8630b118d70e9761abcdd45.pdf ER -